Kalenderhane Camii

İstanbul’un Vezneciler semtinde yer alan tarihi ve görkemli Kalenderhane Camii, İstanbul’un fethinden sonra kente yerleşen Müslüman kesimin ihtiyacını karşılamak üzere kiliseden camiye dönüştürülen ilk kiliseler arasında olması açısından önem ifade eder. 1935’e kadar eski isminin Diakonissa Kilisesi olduğu sanılan yapının daha sonraki çalışmalarda orijinal isminin Akataleptos Manastırı Kilisesi olduğu ortaya çıktı. Yapı, on birinci yüzyıla kadar dayanan geçmişe sahiptir ve yapı etrafında yapılan çalışmalardan Bizans dönemine ait birden fazla eser ortaya çıkarılmıştır.

Manastır günümüze ulaşmamıştır

İlgili yapı kilise ve manastır olarak inşa edilmiştir. Manastırda vazifeli kişiler için inşa edilen odalar günümüze ulaşmış olsa da, manastırın kendisi yıkılmıştır. Bunun nedeni manastır bölümünün ahşaptan inşa edilmesidir. Manastırın ne zaman yıkıldığına dair herhangi bir bilgi söz konusu değildir.

Camiye, Fatih döneminde bir minare inşa edilir ve birçok kez restore edilerek günümüze ulaşması sağlanır. Klasik Bizans kilisesini andıran mimari yapısı ile klasik döneme ait olduğu ilk bakışta anlaşılan yapıda Bizans izlerine halen rastlanılabilir. Cami, bir dönem kapalı kalmış ve bazı dönemler de depo veya daha farklı amaçlara hizmet için kullanılmıştır. 1955’de ise yeniden ibadete açılmak üzere kısmi bir düzenlemeden geçirilmiştir.

İstanbul’daki ilk Mevlevihane

Kalenderhane Camii’ni tasavvuf tarihi açısından önemli hale getiren ince bir detay söz konusudur. İstanbul’un fethine yönelik hizmetlerinden dolayı bir teşekkür ve minnettarlık göstergesi adına Fatih Sultan Mehmet tarafından Kalenderhane Camii, Kalenderi Tarikatına zaviye olarak tahsis edilmiştir. Tarikat erbapları tarafından semahane olarak kullanılmaya başlayan camii İstanbul’daki ilk Mevlevihane olarak kayıtlara geçer.

Manastır döneminden kalma keşiş odalarının uzun süre zaviye hizmetine tahsis edildiği ve harim kısmında da semahane yapıldığı tarihi kayıtlarda yer alır. Bugün cami zemini etrafındaki toprak yükseldiği için mescit kısmına iki basamakla inilir. Ana mekanın olduğu bölümde dikkati çeken ve Bizans kilise mimarisinde ön plana çıkan Yunan haç motifi vardır. Bu haçın etrafı beşik tonozlar kullanılarak örtülü hale getirilmiş, iç kısmın ibadete uygun hale dönüşmesi sağlanmıştır.

Adres: Kalenderhane Mahallesi, 16 Mart Şehitleri Cd. No:11, Fatih/İstanbul